Ontspanning

Bij Hatha-Yoga- beoefening ben je voortdurend bezig met inspanning en ontspanning.

Op lichamelijk niveau ben je letterlijk bezig met in- en ontspanning doordat je spierkracht gebruikt tijdens de houdingen en deze spierkracht weer loslaat op het moment na de houding. Het lichamelijke verschil is op deze momenten heel duidelijk voelbaar, alsof je een vuist maakt (inspanning) en daarna de hand weer los laat (ontspanning). Vaak ervaar je het gevoel van ontspanning ook dieper na een inspanning. Denk maar eens aan het gevoel dat je lichamelijk hebt als je intensief hebt gezwommen. Je hele lichaam voelt loom, moe, zwaar en ontspannen. Maar ontspanning is binnen de Yoga op lichamelijk gebied niet alleen maar het loslaten van spierkracht, vaak voelen we spanning in ons lichaam zonder dat er spierkracht geleverd moet worden.
Deze spanning ontstaat bijvoorbeeld door een niet correcte lichaamshouding, inspannende of herhalende werkzaamheden die niet aandachtig worden uitgevoerd. Deze “spanningen” in ons lichaam worden we vaak pas bewust als ze leiden tot klachten. Echter de klacht is in veel gevallen zeer geleidelijk ontstaan.

Als we vanuit een vrije, open aandacht bewegen zullen we ons lichaam niet forceren. We luisteren vanuit een liefdevolle houding naar de lichamelijke grenzen en nemen de tijd om stil te staan bij ontspannen, loslaten en voelen. In de Yoga praktijk betekent dit dat je niet alleen aandacht hebt voor het onspannen tussen de houdingen in of tijdens de eindontspanning maar dat je ook tijdens de bewegingen bewust blijft van het gevoel van ontspanning in je lichaam. Met andere woorden: als je helemaal verkrampt en ingespannen in een houding gaat, waarbij je ook nog eens je adem inhoudt om ten koste van alles maar zover mogelijk in een houding te komen, wat heeft het dan voor zin om vlak daarna tegen je zelf te zeggen: zo, ontspan nu maar? Het lijkt me duidelijk dat dit niet de bedoeling is. Ook op het moment dat je spierkracht aanspreekt in je lichaam kun je nog steeds aandacht hebben voor ontspanning. Immers, als je een krachtige houding uitvoert waarbij je werkt met je beenspieren kun je nog steeds ontspanning ervaren in je bovenlichaam. Daarnaast is het bewust blijven doorademen een goede graadmeter of je niet te ver over je grenzen heengaat en zorgt de adem ervoor dat je ook tijdens een inspanning "los" kunt laten.

Een ander aspect betreft de geestelijke ontspanning. Doordat we als het ware duiken in onze lichamelijke ervaring ontstaat er steeds meer verstilling in ons denken. Als je voor een moment stil staat bij welke gedachten er allemaal ontstaan vanuit je denken zul je bemerken dat dit als het ware een film is die beeld na beeld na beeld maar door blijft gaan. Gedachten aan wat je nog allemaal moet doen, wat je niet moet vergeten, wat er gebeurde afgelopen week, wat je zou willen en ga zo maar door. Juist doordat we ons richten op onze lichamelijke gewaarwording komen we als het ware even "uit" ons denken, "uit" ons hoofd. Deze verstilling zorgt ervoor dat we geestelijk ook ontspanning kunnen ervaren. Tijdens de Yoga-les hoeft er even helemaal niets anders dan luisteren naar wat er is.

Regelmatig wordt je je bewust van je lichamelijke beperkingen en grenzen maar juist door bij die grenzen te blijven en door te ademen accepteren we deze en geven er ruimte aan. Hierdoor ontstaat er op psychisch vlak ook acceptatie, doordat we lichamelijk onze grenzen accepteren laten we onze verwachtingen, wensen en prestatiegerichtheid los. We accepteren hoe wij zijn op dit moment met onze mogelijkheden. Juist door ook op psychisch vlak "ruimte" te scheppen kunnen er veranderingen ontstaan, het loslaten van bepaalde denkbeelden.